- ÇáÍÇáÇÊ ÇáØÈíÉ ÇáãÑÖíÉ.
- ÕÍÉ ÇáØÝá.
- ÕÍÉ ÇáÑÌá.
- ÕÍÉ ÇáãÑÃÉ.
- ÇáÊÞÏã Ýì ÇáÓä.
- ÈÇáÅÖÇÝÉ Åáì ÇáãÕÇÏÑ ÇáÚÔÈíÉ ÇáãÊäæÚÉ.
íáÌà ÇáãÊÎÕÕæä Ýì ØÈ ÇáÃÚÔÇÈ Åáì ÇÓÊÎÏÇã ßá ÌÒÁ Ýì ÇáäÈÇÊ: ÇáÃæÑÇÞ - ÇáÓíÞÇä - ÇáÒåÑÉ - ÇáÌÐæÑ áÚáÇÌ ÇáÃãÑÇÖ Ãæ ÊÎÝíÝåÇ Ãæ ÍÊì ÊÌäÈ ÇáÅÕÇÈÉ ÈåÇ¡ æÌãíÚ ÇáÚáÇÌÇÊ ÇáÚÔÈíÉ åì ÚáÇÌÇÊ ÎÇÖÚÉ ááÊÌÑÈÉ ÇáãÚãáíÉ æÇáÃÈÍÇË.
- æíÓÊÎÏã ÇáÈÚÖ ãäåÇ Ýì ÊÑßíÈÇÊ ÇáÃÏæíÉ æÇáÚÞÇÞíÑ ÇáØÈíÉ ÇáÊì ÊÈÇÚ Ýì ÇáÕíÏáíÇÊ æãäåÇ:
- ÚÞÇÑ ãÖÇÏ ááÃæÑÇã (Vincristine).
- ãäÙã áÖÑÈÇÊ ÇáÞáÈ (Digitalis).
- ãæÓÚ ááÔÚÈ ÇáåæÇÆíÉ (Ephedrine).
Ýßá åÐå ÇáÚÞÇÞíÑ Êã ÇßÊÔÇÝåÇ Ýì ÇáÃÕá ãä ÇáÊÌÇÑÈ Úáì ÇáÃÈÍÇË.

íæÌÏ Úáì ÓØÍ ÇáßÑÉ ÇáÃÑÖíÉ ÃßËÑ ãä 750.000 äÈÇÊ æÇáÞáíá ãäåÇ ÝÞØ Êã ÅÌÑÇÁ ÇáÃÈÍÇË Úáíå æÏÑÇÓÊåÇ æÏÇÆãÇð ãÇ íÊã ÇáÊÑßíÒ Úáì ÏÑÇÓÉ ãßæäÇÊ äÔØÉ Ýì ÇáäÈÇÊ ÈÏáÇð ãä ÏÑÇÓÉ ÇáÎæÇÕ ÇáØÈíÉ áßá äÈÇÊ. æäÌÏ Ãä ÇáØÈ ÇáØÈíÚì áíÓ ãËá ÇáÚÞÇÞíÑ ÇáãÕäÚÉ Ýåì ÊÃÎÐ æÞÊ ÃØæá áßì ÊÃÊì ÈÝÇÚáíÊåÇ.

* ÇáÊÍÖíÑÇÊ ÇáÚÔÈíÉ ÇáãÎÊáÝÉ:
ÊæÌÏ ÇáÃÚÔÇÈ Ýì ÕæÑ ÔÊì ÝãäåÇ Ýì ÕæÑÊåÇ ÇáÎÇã Ãæ ÇáãÌÝÝ Ãæ ÇáÊì ÊæÌÏ Úáì åíÆÉ ßÈÓæáÇÊ Ãæ ÃÞÑÇÕ Ãæ Ýì ÕæÑÉ ÓÇÆáÉ¡ íãßä Ãä ÊÈÇÚ ÈãÝÑÏåÇ Ãæ Ýì ÕæÑÉ ãÑßÈÇÊ (ÃßËÑ ãä äæÚ ÚÔÈì). æÊÚÊãÏ ÌæÏÉ Ãì äæÚ ãä ÇáÊÍÖíÑÇÊ ÇáÚÔÈíÉ Úáì ÌæÏÉ ÇáÚÔÈ ÇáÎÇã ÇáÐì ÕõäÚÊ ãäå åÐå ÇáÊÍÖíÑÇÊ ÇáãÎÊáÝÉ.
æÊäãæ ÇáÃÚÔÇÈ Ýì ÕæÑÊíä: ÇáÊì Êäãæ ÈÝÑÏåÇ Ãæ ÊÒÑÚ ÈÝÚá ÇáÅäÓÇä¡ æÞÏ íßæä ÇáäæÚ ÇáÃæá ÃÝÖá ÍíË Êßæä ÇáÃÚÔÇÈ ÈÚíÏÉ åäÇ Úä ÊÏÎá ÇáÅäÓÇä æÊÚÑÖåÇ ááãæÇÏ ÇáßíãíÇÆíÉ .. Ýì Ííä Ãä ÇáäæÚ ÇáÐì íÒÑÚå ÇáÅäÓÇä ÅÐÇ ÃÚØì áå ÇåÊãÇã ÈÇÓÊÎÏÇã ÇáÓãÇÏ ÇáÚÖæì ÈÚíÏÇð Úä ÇÓÊÎÏÇã ÇáãÈíÏÇÊ ÇáÍÔÑíÉ ÝÓíßæä ÇáÚÔÈ ÕÍíÇð.
* ÃãÇ ÕæÑ ÇáÊÍÖíÑÇÊ ÇáÚÔÈíÉ Ýåì ßÇáÂÊì:
- ÇáÃÚÔÇÈ Ýì ÕæÑÊåÇ ÇáÎÇã.
- ÇáÕÈÛÇÊ.
- ÇáãÓÊÎáÕÇÊ.
- ÇáßÈÓæáÇÊ.
- ÇáÃÞÑÇÕ.
- Íáæì ãÔÊãáÉ Úáì ãÇÏÉ ØÈíÉ.
- ÇáãÑÇåã.

* ÇáÕÈÛÇÊ:
åì ÊÍÖíÑÇÊ ÚÔÈíÉ ÊÍÊæì Úáì ÇáßÍæá¡ ÍíË íáÚÈ ÇáßÍæá æÙíÝÉ ÇáãÓÊÎáÕ ááÎæÇÕ ÇáäÔØÉ ááÚÔÈ æÊÑßíÒåÇ. ßãÇ Ãäå íÚãá Úáì ÍÝÙ ÇáÃÚÔÇÈ æÈãÇ Ãä ÇáÕÈÛÇÊ Óåá ÇãÊÕÇÕåÇ Úä ØÑíÞ ÇáÌÓã ÝÊÍÖíÑåÇ åì ØÑíÞÉ ÝÚÇáÉ áãÑßÈÇÊ ÇáÃÚÔÇÈ æÊÍÖíÑÇÊåÇ. æíÙåÑ ØÚã ÇáÚÔÈ ÈÞæÉ Ýì åÐÇ ÇáäæÚ æÞÏ íßæä ãÐÇÞå ÛíÑ áÐíÐ (ãÑ Ãæ áÇÐÚ ÇáãÐÇÞ)¡ æåäÇß ÚÇãá ãåã ÅÐÇ Êã ÇÓÊÎÏÇã ÇáÃÚÔÇÈ ááÃØÝÇá æÍíË íæÌÏ ÈåÇ ßÍæá Ýãä ÃÌá ÊÎÝíÝ äÓÈÉ ÇáßÍæáíÇÊ íÖÇÝ Åáì ÇáÌÑÚÉ ÇáÊì ÓíÃÎÐåÇ ÇáØÝá 1/4 ßæÈ ãä ÇáãÇÁ ÇáÓÇÎä ÌÏÇð æÈÚÏ ãÑæÑ ÎãÓ ÏÞÇÆÞ ÓÊÌÏ ÊØÇíÑ ÇáßÍæá ÍÊì íÈÑÏ æíãßä ááØÝá ÊäÇæáå.

* ÇáãÓÊÎáÕÇÊ (ÇáÎáÇÕÇÊ ÇáÚÔÈíÉ):
ááÍÕæá Úáì ÎáÇÕÇÊ ãä ÇáÚÔÈ íßæä Ðáß Úä ØÑíÞ ÇáßÍæá Ãæ ÇáãÇÁ ÅÐÇ ßÇä íÈÇÚ Ýì ÕæÑÊå ÇáÓÇÆáÉ æåÐå ÇáÎáÇÕÇÊ Êßæä Ýì ÕæÑÉ ãÑßÒÉ.

* ÇáßÇÈÓæáÇÊ æÇáÃÞÑÇÕ:
ÊÍÊæì ÇáßÇÈÓæáÇÊ Ãæ ÇáÃÞÑÇÕ Úáì ãÓÍæÞ ÇáÚÔÈ ÇáÎÇã æáÇÈÏ ãä ÇáÊÃßÏ Ãäå Êã ÊÚÈÆÉ ÇáßÇÈÓæáÇÊ ÈÚÏ 24 ÓÇÚÉ ÝÞØ áÇ ÃßËÑ ãä ÓÍÞ ÇáÚÔÈ ÇáÎÇã æåÐå ÇáßÇÈÓæáÇÊ ÃÞá Ýì ÇáÝÇÚáíÉ ãä ÇáÎáÇÕÇÊ ÇáÚÔÈíÉ æÇáÕÈÛÇÊ.

* ÇáÔÇì ÇáÚÔÈì:
ÊæÌÏ ÃäæÇÚ ÚÏíÏÉ ãä ÔÇì ÇáÃÚÔÇÈ¡ æÚä ÇÓÊÎÏÇãå Ýåæ ãÚÈà Ýì ÕæÑÉ ÃßíÇÓ ÕÛíÑÉ ÕÛíÑÉ ÊäÞÚ Ýì ÇáãÇÁ ÇáãÛáì.

* ÇáÍáæì ÇáãÔÊãáÉ Úáì ãÇÏÉ ØÈíÉ:
æåì ÃÚÔÇÈ ãÍáÇÉ ÈØÑíÞÉ ØÈíÚíÉ ÊÓÊÎÏã ááÃÛÑÇÖ ÇáØÈíÉ æãäåÇ ãÑßÈÇÊ äÒáÇÊ ÇáÈÑÏ¡ æãåÏÆÇÊ ÇáÓÚÇá¡ ãÖÇÏÇÊ ÇáÇÍÊÞÇä¡ æíÖÇÝ ÅáíåÇ ÝíÊÇãíä (Ì) ãÚ ÊÌäÈ ÇÎÊíÇÑ ÇáÃÚÔÇÈ ÇáãÍáÇÉ ÈÇáÓßÑ ÇáãßÑÑ.

* ÇáãÑÇåã æÇáÏåÇäÇÊ:
ÝíæÌÏ ÇáãÑåã ÇáÐì íÓÊÎÑÌ ãä äÈÇÊ ÇáÂÐÑíæä íÕáÍ ááÌÑæÍ¡ ÃãÇ Ìíá ÇáÕÈÑ ÝíÓÊÎÏã ááÍÑæÞ ÇáÕÛíÑÉ ÈãÇ ÝíåÇ ÍÑæÞ ÇáÔãÓ¡ æíæÌÏ ãäåÇ ÇáÐì íÏÇæì ÂáÇã ÇáÚÖáÇÊ.

æÚäÏ ÇÓÊÎÏÇã ÇáÚáÇÌ ÇáÚÔÈì áÇÈÏ ãä ÇÊÈÇÚ ÇáÊÚáíãÇÊ æÇáÊæÕíÇÊ ÇáãÑÝÞÉ Èßá ãÓÊÍÖÑ ÚÔÈì ßãÇ ÇáÍÇá Ýì ÇáÚÞÇÞíÑ ÇáÊÞáíÏíÉ ÇáØÈíÉ. æÅÐÇ ßÇä ãÐÇÞ ÇáÚÔÈ Þæì íÊã ÊÎÝíÝå ÈÈÚÖ ÇáÚÕíÑ Ãæ ÇáãÇÁ¡ ÃãÇ Ýì ÍÇáÉ ÇáßÈÓæáÇÊ Ýíãßä ÃÎÐ ãáÚÞÉ ãä ÕæÕ ÇáÊÝÇÍ ãÚåÇ Ãæ ÈÅÐÇÈÊåÇ Ýì ÚÕíÑ ÝÇßåÉ Íáæ. ÈÇáäÓÈÉ ááÃØÝÇá ÇáßÈÇÑ íãßä ÊÍáíÉ ÔÇì ÇáÃÚÔÇÈ ÈÇáÚÓá æÅÐÇ ßÇä ÇáØÝá ÊÍÊ 18 ÔåÑÇð ÛíÑ ãÓãæÍ áå ÈÇáÚÓá ÍÊì áÇÊÙåÑ Úáíå ÃÚÑÇÖ ÇáÍÓÇÓíÉ æÇáÈÊæáíÉ (äæÚ ãä ÃäæÇÚ ÇáÊÓãã ÇáÛÐÇÆì). ÃãÇ ÇáØÝá ÇáÑÖíÚ Ýíãßä ÎáØå ãÚ áÈä ÇáÃã æÅÚØÇÆå ÇáÚÔÈ ÈÞØÇÑÉ Ãæ ÓÑäÌÉ Ýì Ýãå¡ æááÃã ÇáÊì ÊÑÖÚ íãßä Ãä ÊÃÎÐ ÌÑÚÉ ÇáßÈÇÑ æÇáÊì ÊäÊÞá áÕÛíÑåÇ Ýì áÈä ÇáËÏì æÊÍÏË äÝÓ ÇáÊÃËíÑ ÇáãÈÇÔÑ áØÝáåÇ ÅÐÇ ÃÑÇÏÊ Ãä ÊÚØíå ÚáÇÌ ãä ÇáÚÔÇÈ.
áÇÈÏ Ãä íÓÊÎÏã ÇáÔÎÕ Íßãå ÇáÐÇÊì Úáì ÇáÃÚÔÇÈ ÚäÏ ÇÓÊÎÏÇãåÇ ßÚáÇÌ áÃä ÇÓÊÌÇÈÇÊ ÇáÃÔÎÇÕ ÊÎÊáÝ áåÇ áÝÅÐÇ ÙåÑ ØÝÍ¡ ÂáÇã ÈÇáãÚÏÉ¡ ÕÏÇÚ .. Úáíß ÈÇáÊæÞÝ Úáì ÇáÝæÑ.
æáÇ ÊÙåÑ ÇáÂËÇÑ ÇáÌÇäÈíÉ ááÃÚÔÇÈ ÅÐÇ ÇáÊÒã ÇáÔÎÕ ÈÇáÌÑÚÇÊ ÇáãæÕæÝÉ áå¡ æÊÃÊì ÇáÇÖØÑÇÈÇÊ ÇáãÊÕáÉ ÈÇáÃÚÔÇÈ ÏÇÆãÇð ãä ÇáÌÑÚÇÊ ÇáßÈíÑÉ Ãæ ãä ÇÓÊÎÏÇã ÇáÚÔÈ áÝÊÑÉ ØæíáÉ ãä ÇáÒãä ÝãËÇáÇð Úáì Ðáß ÅÐÇ Êã ÇÓÊÎÏÇã ÇáßÇãæãíá áÝÊÑÉ ØæíáÉ íÓÈÈ ÍÓÇÓíÉ ãä ÚÔÈ ÇáÑÌíÏ (Rag weed)¡ æíÓÈÈ ÇáÚÑÞ ÓæÓ ÇÑÊÝÇÚ ÖÛØ ÇáÏã áÐÇ ÝãåãÇ ßÇä ÇáÚÔÈ íÓÊÎÏã ãÚ ÇáÃãÑÇÖ ÇáãÒãäÉ ÇáÊì ÊÊØáÈ ÚáÇÌ áÝÊÑÇÊ ØæíáÉ ãä ÇáÒãä Ýãä ÛíÑ ÇáãÍÈÐ ÇáÇÓÊãÑÇÑ Úáì äÝÓ ÇáÚÔÈ æÅäãÇ ÇÓÊÎÏÇãå áÝÊÑÉ ãÍÏæÏÉ Ãæ ÊäÇæÈå ãÚ ÛíÑå ãä ÇáÃÚÔÇÈ,

* ÇáÊÍÖíÑÇÊ ÇáÚÔÈíÉ ÇáãÎÊáÝÉ.

* ÇáÃÚÔÇÈ ÇáØÈíÉ ÇáÃßËÑ ÔíæÚÇð Ýì ÇáÇÓÊÎÏÇã æÝæÇÆÏåÇ:
 

* ÊÍÐíÑÇÊ:
1- ÃíÉ ÚÞÇÞíÑ ØÈíÉ ÈãÇ ÝíåÇ ÇáÃÚÔÇÈ ÞÏ ÊÄÏì Åáì ÙåæÑ ÇáÍÓÇÓíÉ ÚäÏ ÈÚÖ ÇáÃÔÎÇÕ. æÞÏ ÊÙåÑ ÃÚÑÇÖ ÇáÍÓÇÓíÉ ÈÚÏ Ãæá ãÑÉ ãä ÃÎÐ ÇáÃÚÔÇÈ Ãæ ÈÚÏ ÚÏÉ ãÑÇÊ æãä ÃÚÑÇÖ ÇáÍÓÇÓíÉ ÇáÊì ÊÙåÑ: ÇáåÑÔ¡ ÇáÊæÑã¡ ÇáØÝÍ ÇáÌáÏì¡ Ãæ ÕÚæÈÉ Ýì ÇáÊäÝÓ.
2- æãä ÇáåÇã ÃíÖÇð ÞÑÇÁÉ ÇáÊÚáíãÇÊ ÇáÎÇÕÉ ÈÇáÌÑÚÇÊ ÇáÕÍíÍÉ ÍÊì ÊÊÌäÈ ÇáÊÓãã ãäåÇ.